Sıçanlar ve fareler çok kolay uyum sağlayabilen halk sağlığına zararlı hayvanlardır. Yemek ayırt etmeden mutfakta, kilerde veya bulaşıkhanede yuva yapabilirler. Çok kötü koku yaymalarının yanı sıra, ekipman ve malzemeye zarar verirler, dışkı ve tüyleri insan sağlığı için risk oluşturur.
Konumuzu şu başlıklar altında inceyebiIiriz :
- Neden endişelenmeliyiz?
- Kemirgen türleri
- Nerede yaşarlar?
- Kemirgenleri farketmek
- Kemirgenlerden kaçınmak
- Kendimizi korumalıyız
- Kimyasal kontrol
- Tuzaklama
- Ölü kemirgenleri imha
- Belediye hizmetleri
NEDEN ENDİŞELENMELİYİZ?
İşletmenize sızmış bir kemirgen nelere sebep olabilir:
- Leptospiroz and tifüs gibi salgın hastalık bulaştırabilirler .
- Yemekleri tüy, dışkı ve idrarları ile kontamine edip gıda zehirlenmesine yol açabilirler.
- Kötü koku yaparlar.
- Kene ve bit taşırlar.
- Cihaz ve ekipmanı kemirerek ekonomik zarara sebep olurlar.
KEMİRGEN TÜRLERİ
En çok rastlanan kemirgen türleri:
- Dağ faresi (Apodemus sylvaticus)
- Ev faresi (Müs musculus)
- Ev sıçanı (Rattus )
- Göçmen sıçan (Rattus norvegicus Berkenhout)
Bu kemirgenler çöp, yemek, yemek artığı, sebze ve yemiş ile beslenebilirler, yemek ve su için birkaç mahalle uzağa gidebilirler.
Şıcan
Gri, kahve veya siyah renkli olabilirler, fareden büyüktürler. Uzunlukları 30 santime, ağırlıkları 400 grama ulaşabilir.
Fare
Beyaz, giri, kahve veya siyah renkte olup, sıçandan çok daha küçüktürler. Uzunlukları 10 santimi, ağırlıkları 30 gramı bulabilir.
NEREDE YAŞARLAR?
Gıda üretimhanelerde sıçan ve farelerin yuva yaptıkları yerler genellikle:
- Soğuk hava deposunun duvarların içi veya zeminin altı
- Dolapların için veya arkası, bazen üstü
- Bulaşık makinesi, tezgahaltı dolap veya derin doncurunun motor veya elektrik aksamının içi
- Paletlerin altı, tahıl veya makarna çuvallarının içi
- Peçete, kağıt havlu veya karton kutuların içi
KEMİRGENLERİ FARKETMEK
Kemirgenler genellikle geceleri aktif olurlar. Eğer onları gün içinde gördüyseniz ya sayıları çok fazladır ya da yakınlarda büyük bir yemek kaynağı vardır.
Eğer işyerinizde fare veya sıçan var mı diye merak ediyorsanız, bakmanız gerekenler:
- Kötü koku
- Siyah renkli, buğday büyüklüğünde dışkılar.
- Kemirilmiş kablo ve plastik kıymıkları, artık kabuk veya kemik parçları
- Çuvallarda veya karton kutularda kemirildiğine dair izler.
- Delinmiş yalıtım malzemesi.
- Topak topak yün .
- Kemirgenlerin sürekli kullandığı yol üzerinde kir ve yağ lekeleri
KEMİRGENLERDEN KAÇINMAK
Kemirgenler insanlarla beraber yaşamak için çok iyi adapte olmuşlardır. Kemirgen problemi yaşamamak için yapabilecekleriniz:
Açıkta yiyecek bırakmayın, yemek hazırlık alanlarını iyice temizleyin. Farelerin girebilecekleri yerleri keşfedin ve engelleyin, eğer yapabiliyorsanız sert beton, çelik yünü veya kalın metal kullanabilirsiniz. En önemlisi, giderlere tek yönlü açılan valfler takın.
- Açıkta çöp bırakmayın, çöp kutularının kapağını kapalı tutun.
- Yere malzeme istiflemeyin, yük paletlerinin üzerine veya raflara dizin. Aralarına boşluk bırakırsanız denetleme imkanınız olur. Üstelik ürünleriniz havalanır.
- Kiler, ardiye ve saklama alanlarınızı düzenli tutun, gereksiz malzemeleri atın.
KENDİMİZİ KORUMALIYIZ
Kemirgenler size musallat olmuşsa:
- Tüm gıda maddelerini kapalı kutularda saklayın
- Farelerin temas ettiği gıda ürünlerini atın.
- Tencere ve tavalarınızı kullanmadan önce ılık su ve detarjan ile yıkayın.
- Ellerinizi çalışmaya başlamadan, yemekten ve içmeden önce iyice yıkayın.
- Kaymayan terlikler veya ayakkabılar giyin.
- Eğer bir kemirgen tarafından ısırıldıysanız doktora görünün.
KİMYASAL KONTROL
Fare zehri tek başına uygulanırsa kısa vadeli bir çözüm sağlar. Eğer giriş yolları hala açıksa, zehir etkisini kaybettiğinde veya hayvanlar onu tanıyıp yemeği bıraktığında etkisini kaybeder. Bu yüzden kimyasal korunma bir plan dahilinde uygulanırsa işe yarar. Bu plan da ancak kemirgenlerin yuvalarının bulunup yok edilmesi, giriş yollarının engellenmesi, temizlik ve düzenin sağlanması ile yürütülebilir.
Antikoagulant fare zehri veya rodentisitti içeren mum veya pastalar internetten veya zirai ürünler satan marketlerden satın alınabilir.
Gıda üreten yerlerde kimyasal zehir kullanmak konusunda çekinceleriniz ve şüpheleriniz var ise haşere kontrol firmalarından destek alabilirsiniz.
Göz önüne alınması gerekenler
Zehrin her durumda kullanımı uygun olmayabilir. Zehir atmadan önce şunları göz önüne alın:
- Kemirgen ulaşılmayacak bir yerde ölür ise, çok kötü bir koku yayar, ve bir şey yapamazsınız.
- Zehir gıda maddelerine bulaşabilir.
- Zehir içeren kimyasallar çok iyi saklanmalıdır. Çoçuklar veya personel yanlışlıkla zehirlenebilir.
TUZAKLAMA
Fare ve sıçan kapanları çok çeşitlidir. Ancak kemirgene uygun bir kapan seçilmelidir. Örneğin fındık faresi için çok iyi sonuç veren yapışkanlar sıçanlar karşısında etkisiz kalır. Bu yüzden ne tür bir kemirgen ile uğraştığınızı bilmeniz ona uygun bir kapan kurmanız gerekir. Kapanlar internetten satın alınabilir.
İpuçları:
- Aynı anda birden fazla tuzak kurulmalıdır.
- Yemek hazırlanan yerlerin yanına tuzaklama yapılmamalıdır.
- Kapanlar farelerin geçiş yolları üzerine kurulmalıdır. Farelerin görme duyuları çok gelişmemiştir daha çok dokunarak veya koklayarak yollarını bulurlar. Bu yüzden hep aynı yolu kullanmaya, duvar diplerinden sürtüne sürtüne gitmeye meğillidirler. Kapanlarınızı bu doğrultuda yerleştirmelisiniz.
- Kapanlara yem olarak salam, fındık ezmezi, balık , et veya çikolata konulabilir.
- Kapanlar gün aşırı kontrol edilmeli yemler tazelenmelidir.
ÖLÜ KEMİRGENLERİ İMHA
Ölü kemirgenler gömülebilir veya bir poşete sarılıp çöp tenekesine atılabilir. Ölü kemirgenlere dokunmadan eldiven giyinmelidir. Ayrıca, kemirgene dokunduktan sonra eller sıcak su ve sabunla iyice yıkanmalıdır.
BELEDİYE HİZMETLERİ
Birçok belediye kamu sağlığı için kemirgen ve haşereler ile mücadele ediyor. Sizde bağlı bulunduğunuz belediyeden kemirgen ve haşere kontrolü için yardım veya bilgi alabilirisiniz. Etrafınızda veya kamuya açık yerlerde kemirgen yuvalarını bildirip imha edilmesini talep edebilirisiniz.
Fare ve sıçanların uzun süreli varlığı ekonomik zararların yanı sıra sizi bezdirebilir, personelinizin moralini bozabilir, hatta bayan elemanları korkutabilir. Bu durumda mücadeleyi asla bırakmamalısınız. Kemirgen ve fare ile mücadele metodik yapılmalı ve anlık çözümler yerine kalıcı önlemler alınmalıdır.